حجتالاسلام والمسلمین عباسی بیان کردند که بیاثر بودن موعظهها و آیات قرآن در زندگی، ریشه در نبود واعظ درونی دارد؛ زیرا تا زمانی که انسان خودش برای خویش نصیحتکنندهی درونی نسازد، هیچ سخن بیرونی تغییر ایجاد نخواهد کرد.
حجتالاسلام والمسلمین عباسی توضیح دادند که با وجود شنیدن حجم زیادی از سخنان الهی، آیات قرآن و روایات، بسیاری از این مفاهیم در رفتار ما نمود پیدا نمیکند. ایشان گفتند مهمترین دلیل این مسئله، فقدان خودنصیحتی است؛ یعنی انسان خودش را از درون خطاب و تذکر نمیدهد.
برای تأیید این حقیقت، به سخن امام باقر علیهالسلام اشاره شد که فرمودند:
«مَن لَم یَجعَلِ اللهُ لَهُ مِن نَفسِهِ واعِظًا فانّ مواعظ الناس لَن تَغنِیَ عَنهُ شیئا.»
این روایت نشان میدهد اگر خداوند در درون انسان واعظ و بیدارکننده قرار ندهد، هیچ موعظه بیرونی نمیتواند مسیر او را تغییر دهد.
ایشان گفتند برای آنکه شنیدهها و دانستهها اثرگذار شوند، باید به منبر درونی تبدیل گردند.
مثلاً اگر کسی کتابی درباره قیامت میخواند، پس از بستن کتاب باید از محتوای آن صدها منبر برای خودش بسازد. یا اگر کسی در یک جلسه موعظه شرکت میکند، هنگام بازگشت، باید همان مطالب را به زبان درونی دوباره برای خودش تکرار و تحلیل کند.
اگر این فرایند درونیسازی انجام نشود، سخنان بیرونی صرفاً شنیده میشوند اما تغییری ایجاد نمیکنند.
کلید اثرگذاری سخن، آیه و موعظه در آن است که فرد، آن را به واعظ درونی تبدیل کند؛ زیرا تا انسان خودش برای خویش موعظهگر نشود، هیچ موعظهای مسیر زندگی او را دگرگون نخواهد کرد.